In een wereld waarin e-mail, bestanden en agenda’s standaard via Google of Microsoft verlopen, lijkt het misschien lastig om daar van af te stappen. Maar voor wie privacy, digitale soevereiniteit en AVG-compliance serieus neemt, is een eigen, open-source serveromgeving een logische en toekomstbestendige keuze.
Dit artikel laat zien hoe je een ideale serverinrichting opbouwt die onafhankelijk is van Big Tech, je eigen data beschermt, en bovendien gebaseerd is op transparante open-source software. Geen Cloud Act. Geen vendor lock-in. Wél volledige controle.
Waarom dit belangrijk is: Cloud Act, AVG en datakolonialisme
Veel organisaties maken gebruik van Microsoft 365, Google Workspace, Zoom, Dropbox en Slack. Maar deze platforms zijn in handen van Amerikaanse bedrijven die onder de Cloud Act vallen.
Wat betekent dat?
De Cloud Act verplicht Amerikaanse techbedrijven om; op verzoek van de VS; gegevens van hun klanten te overhandigen, óók als die data in een datacenter in Nederland of Duitsland staat.
Dat staat op gespannen voet met de AVG (GDPR), die juist eist dat persoonsgegevens veilig worden verwerkt, binnen de EU blijven én uitsluitend toegankelijk zijn voor verwerkers onder EU-wetgeving.
Het gevolg? Een groeiende kloof tussen Europese privacywetgeving en het feitelijke datagebruik van grote cloudleveranciers.
Steeds meer organisaties zeggen: het is genoeg
Landen zoals Denemarken, overheden in Duitsland, en organisaties in onderwijs en zorg maken inmiddels de overstap naar open-source alternatieven zoals Open-Xchange, Nextcloud en LibreOffice.
Ze kiezen voor digitale soevereiniteit: de controle over je eigen data, infrastructuur en keuzes.
De ideale serverinrichting voor wie privacy serieus neemt
Hieronder beschrijven we een voorbeeldopstelling voor een organisatie (bijvoorbeeld een school, gemeente of coöperatie) die haar digitale basis wil bouwen op open source, controle en AVG-conformiteit.
1. Fundament: Linux-server in eigen beheer of bij EU-provider
- Gebruik een Debian of Ubuntu Server distributie
- Gehost:
- On-premise (voor maximale controle)
- of bij een Europese provider (zoals Greenhost, BIT, Hetzner, Netcup)
- Beveiliging:
- Firewall via UFW of nftables
- Volledige schijfversleuteling via LUKS
- Back-upsystemen zoals BorgBackup met versleuteling
2. E-mail, agenda & contacten
Mailserver:
- Postfix (voor verzenden)
- Dovecot (voor IMAP/POP3)
- Rspamd en ClamAV voor spam- en virusfiltering
Webmail & groupware:
| Tool | Herkomst | Pluspunten |
|---|---|---|
| Open-Xchange | 🇩🇪 Duitsland | AVG-proof, webmail, agenda, contacten, integratie met Nextcloud |
| Kopano Groupware | 🇳🇱 Nederland | Alternatief voor Exchange, met video en agenda |
| BlueMind | 🇫🇷 Frankrijk | Volledige Outlook-integratie, eigen beheer mogelijk |
3. Cloudopslag en samenwerking
Beste keuze:
- Nextcloud (🇩🇪 Duitsland)
✔️ Alternatief voor Google Drive
✔️ Volledige controle over je bestanden
✔️ Toegang via browser, desktop en mobiel
✔️ Met Nextcloud Talk (videobellen), Agenda, Notities, Bestanden delen, end-to-end encryptie
Kan worden uitgebreid met:
- Collabora Online of OnlyOffice: realtime documenten bewerken (Word, Excel, PowerPoint-compatibel)
4. Chat, communicatie & videobellen
| Doel | Tool | Herkomst | Opmerkingen |
|---|---|---|---|
| Chat | Matrix/Element | 🇫🇷/🌍 | Versleuteld, open federatief systeem |
| Chat | Mattermost | 🇺🇸 (open-source communityversie) | Slack-alternatief, lokaal hostbaar |
| Videobellen | Jitsi Meet | 🌍 | Webgebaseerd, zelf te hosten, privacyvriendelijk |
| Videobellen | BigBlueButton | 🇨🇦 | Gericht op onderwijs, met whiteboard en presentaties |
5. Documentbewerking
- OnlyOffice Docs of Collabora Online
– Browsergebaseerde alternatieven voor Word, Excel en PowerPoint
– Realtime samenwerken, AVG-proof
– Integreerbaar met Nextcloud of Open-Xchange
6. Beveiliging en toegang
- Let’s Encrypt SSL-certificaten (gratis en automatisch vernieuwend)
- 2FA via Nextcloud, Element of Keycloak (identity management)
- Fail2Ban om brute-force aanvallen te blokkeren
- Versleutelde back-ups op externe (Europese) server of NAS
7. Monitoring en beheer
- Cockpit of Webmin: grafisch serverbeheer
- Grafana + Prometheus voor realtime monitoring
- Netdata voor overzicht in prestaties
- Logwatch voor serverrapportages
Optioneel uitbreiden met:
| Functie | Tool | Herkomst |
|---|---|---|
| CRM | SuiteCRM, EspoCRM | 🇺🇸 (open source community) |
| Boekhouding | Akaunting, ERPNext | 🇵🇰 / 🇮🇳 (internationaal) |
| Helpdesk | Zammad, osTicket | 🇩🇪 / 🌍 |
| LMS | Moodle | 🌍 (onderwijs, wereldwijd gebruikt) |
Waarom dit werkt
- AVG-compliant: data blijft binnen Europa, onder jouw regie
- Digitale soevereiniteit: géén afhankelijkheid van Amerikaanse bedrijven
- Volledige controle: zelf kiezen wie waar toegang tot heeft
- Lagere kosten: geen licenties, géén vendor lock-in
- Transparant en auditbaar: open broncode, inspecteerbaar voor IT-beheer
- Duurzaam en toekomstgericht: past in maatschappelijk verantwoord digitaliseren
Klaar om los te komen van Big Tech?
Het is technisch mogelijk, betaalbaar en juridisch verstandig om zelf de regie te nemen over je digitale basis. Of je nu een coöperatie, zorgorganisatie, gemeente, school of gewoon een privacybewuste organisatie bent: deze opstelling laat zien dat het anders kan.
