Je hoort het steeds vaker: open data. Overheden delen het, bedrijven gebruiken het, en journalisten schrijven erover. Maar wat is open data eigenlijk? En waarom zou jij er iets mee willen of kunnen?
Wat is open data?
Open data is informatie die vrij beschikbaar is voor iedereen. Je mag het bekijken, downloaden, gebruiken, hergebruiken én delen, zonder dat je daar toestemming voor hoeft te vragen of hoeft te betalen.
Belangrijke kenmerken:
- Vrij toegankelijk
- Geen auteursrechtelijke beperkingen
- Machine-leesbaar (zoals Excel, CSV, JSON)
- Vaak afkomstig van de overheid
Het kan gaan om van alles: van treintijden en luchtkwaliteit tot begrotingen, verkiezingsuitslagen, schoolcijfers of ziekenhuisprestaties.
Waar komt open data vandaan?
Het idee achter open data komt uit de jaren ‘90 en werd populair door de open source-beweging (denk aan vrije software zoals Linux). Daar kwam later een democratisch doel bij: overheden moesten transparanter worden.
In 2009 gebeurde er iets belangrijks: zowel de Amerikaanse als de Britse overheid lanceerden grote open data-portals. In Nederland kwam in 2011 het platform data.overheid.nl, dat duizenden datasets beschikbaar stelt voor publiek gebruik.
Wat kun je ermee doen?
Open data klinkt abstract, maar wordt in het dagelijks leven al veel gebruikt – ook door jou, zonder dat je het doorhebt.
Voorbeelden:
- Apps zoals Buienradar of 9292 maken gebruik van open data van KNMI en NS.
- Journalisten gebruiken het voor onderzoek naar subsidies, zorguitgaven of misdaadcijfers.
- Wetenschappers analyseren patronen in onderwijs, klimaat of gezondheid.
- Burgers en bedrijven gebruiken het voor buurtmonitoring, woningmarktanalyse of slimme mobiliteit.
Waarom is open data belangrijk?
- Transparantie: burgers kunnen overheden controleren.
- Innovatie: bedrijven kunnen nieuwe apps en diensten ontwikkelen.
- Gelijke toegang tot informatie: iedereen heeft dezelfde kans op data.
- Efficiëntie: overheidsinformatie hoeft niet steeds opnieuw verzameld te worden.
Let op: open data is niet altijd begrijpelijke data
Hoewel de data vrij beschikbaar is, is het niet altijd makkelijk te lezen of te interpreteren. De bestanden kunnen technisch zijn, groot en ingewikkeld. Daarom zijn er steeds meer platforms en organisaties die data visueel maken of uitleggen.
Zelf aan de slag?
Benieuwd wat er allemaal beschikbaar is? Kijk eens op:
Misschien ontdek je hoeveel geld jouw gemeente uitgeeft aan speeltuinen, hoe goed jouw ziekenhuis scoort of wat de luchtkwaliteit bij jou in de buurt is.
Publiek
Open data is publieke informatie die iedereen mag gebruiken, vaak afkomstig van overheden. Het maakt transparantie, innovatie en beter beleid mogelijk — en met een beetje digitale nieuwsgierigheid kun je er zelf ook veel mee doen.
