Nepnieuws klinkt voor veel mensen als een buitenlands probleem. Denk aan Amerikaanse verkiezingen of Russische trollen. Maar ook in Nederland speelt misleidende informatie in de politiek een steeds grotere rol. Soms bewust, soms onzorgvuldig — maar altijd met impact.
Welke politici en partijen zijn in Nederland vaker in verband gebracht met nepnieuws? En hoe kun je dat als burger herkennen?
Wat is nepnieuws precies?
Nepnieuws is opzettelijk misleidende of volledig verzonnen informatie, vaak verspreid om politieke of ideologische redenen. Denk aan:
- Verdraaide feiten
- Beelden uit context
- Onjuiste cijfers
- Bewust paniek- of angstzaaiende berichten
In de politiek wordt nepnieuws regelmatig gebruikt om tegenstanders te beschadigen, media in diskrediet te brengen of het eigen verhaal kracht bij te zetten.
Welke partijen worden het vaakst genoemd?
Forum voor Democratie (FvD) – Thierry Baudet
FvD is de partij die het vaakst wordt genoemd in verband met nepnieuws of complotdenken.
Voorbeelden:
- Baudet beweerde dat COVID-19 niet gevaarlijker was dan een griepje (feitelijk onjuist).
- Verspreidde onjuiste informatie over vaccinaties, zoals het risico op massale bijwerkingen.
- Retweette video’s en berichten over verkiezingsfraude in Nederland, zonder bewijs.
- Deelde gemanipuleerde of uit de context gehaalde beelden van media en politici.
Baudet noemt reguliere media vaak “regiemedia” en gebruikt “fake news” om kritiek weg te zetten — vergelijkbaar met de retoriek van Donald Trump.
PVV – Geert Wilders
Hoewel Wilders minder nepnieuws verspreidt in de klassieke zin (verzonnen berichten), maakt hij regelmatig gebruik van uitvergrote of eenzijdige beweringen.
Voorbeelden:
- Beelden van misdrijven of incidenten worden gedeeld als bewijs voor bredere claims over immigratie.
- Tweets zonder context wekken onterecht de indruk van een “overname” door islam of asielzoekers.
- Uitspraken over kosten van asiel of buitenlandbeleid worden vaak door factcheckers genuanceerd of gecorrigeerd.
Wilders’ stijl is vooral gericht op provocatie en polarisatie — en zit daardoor vaak tegen de grens van misleiding aan.
Andere voorbeelden
- Wybren van Haga (BVNL) is herhaaldelijk gecorrigeerd voor foutieve uitspraken over corona, het klimaat en energie.
- Lokale politici deelden tijdens de pandemie valse claims over 5G, PCR-tests of vaccinatiebewijzen.
- Sommige kleine partijen verspreidden alternatieve media of berichten van dubieuze bronnen zonder controle.
Wie checkt dit?
In Nederland zijn er verschillende betrouwbare factcheck-organisaties:
- ✅ NUcheckt (NU.nl)
- ✅ Nieuwscheckers (Universiteit Leiden)
- ✅ EUvsDisinfo (tegen buitenlandse inmenging)
Zij controleren dagelijks uitspraken van politici en berichten die viraal gaan op sociale media.
Wat zijn de gevolgen?
Het structureel verspreiden van misleidende informatie leidt tot:
- Wantrouwen in media en wetenschap
- Polarisatie in de samenleving
- Gebrek aan goede besluitvorming
- Verminderde waarde van democratische dialoog
Zodra mensen niet meer weten wie ze kunnen geloven, krijgen complotten en “eigen waarheid” vrij spel.
Hoe herken je politieke nepnieuws?
Let op deze signalen:
| Signaal | Mogelijke reden tot twijfel |
|---|---|
| Emotionele of woedende toon | Manipulatie via gevoel i.p.v. feiten |
| Geen bronvermelding | Wat is de herkomst? Wie heeft dit onderzocht? |
| Te mooi of te schokkend om waar te zijn | Vaak misleidend of verzonnen |
| “De media vertellen dit je niet” | Klassieke openingszin van complotnarratieven |
| Gebruikt om tegenstanders zwart te maken | Politiek gemotiveerde misleiding |
Wat kun jij doen?
- Check zelf bronnen via NUcheckt of Nieuwscheckers
- Wees kritisch, ook als het past bij je overtuiging
- Corrigeer desinformatie op sociale media (vriendelijk!)
- Baseer je stem niet alleen op hypes of memes
Nepnieuws maakt meer kapot dan je denkt. Niet alleen je kijk op de wereld, maar ook het fundament onder een eerlijke democratie.
Lees meer over framing, misleiding en digitale trucs op www.jewiltwat.nl
Want je wilt wat… echte informatie.