In mei 2022 koos de Filipijnen een nieuwe president: Ferdinand Marcos Jr., ook bekend als Bongbong Marcos. Hij is de zoon van voormalig dictator Ferdinand Marcos, die het land meer dan twintig jaar bestuurde — en waarvan het regime bekend stond om grootschalige corruptie, mensenrechtenschendingen en het plunderen van de staatskas.
Toch won Marcos Jr. de verkiezingen overtuigend. Hoe? Volgens veel experts dankzij een jarenlange online campagne van desinformatie, historische herschrijving en sociale media-strategieën.
Dit is een voorbeeld van hoe fake news en framing een cruciale rol kunnen spelen in de uitkomst van verkiezingen — en hoe het verleden digitaal herschreven kan worden.
Wie is Bongbong Marcos?
- Ferdinand Marcos Sr. regeerde de Filipijnen van 1965 tot 1986, inclusief een lange periode onder staat van beleg (martial law).
- Zijn zoon, Ferdinand Marcos Jr., stond lange tijd bekend als onzichtbare politicus zonder sterke prestaties.
- Toch wist hij in 2022 het presidentschap te winnen met meer dan 31 miljoen stemmen — de grootste overwinning sinds de jaren ’80.
De rol van desinformatie
De campagne van Marcos Jr. werd gekenmerkt door:
- TikTok-video’s die de Marcos-dictatuur afschilderden als een “gouden tijd” van vooruitgang en stabiliteit.
- Facebookpagina’s en YouTube-kanalen die beweren dat Marcos Sr. “geen enkel bewijs van corruptie” achterliet.
- Nepdocumentaires en bewerkte Wikipedia-pagina’s die geschiedkundige feiten verdraaien of verzachten.
- Netwerken van trollen en influencers die critici aanvielen en tegenkandidaten belachelijk maakten (bijv. Leni Robredo).
- Micro-targeted advertenties die inspelen op nationalisme, nostalgie en wantrouwen in traditionele media.
Wat voor nepnieuws werd verspreid?
| Claim | Feitencheck |
|---|---|
| “De Marcos-jaren waren economisch een gouden tijd” | ❌ De economie stortte in, inflatie en schuld explodeerden |
| “De Marcos-familie is nooit veroordeeld voor corruptie” | ❌ Er zijn miljoenen teruggevorderd via rechtszaken |
| “Martial law was nodig en zonder mensenrechtenschendingen” | ❌ Duizenden werden gemarteld, vermoord of verdwenen |
| “Leni Robredo is een communist en CIA-spion” | ❌ Volledig verzonnen, geen bewijs |
De gevolgen van digitale herschrijving
Door jarenlange verspreiding van geromantiseerde en foutieve informatie, raakte een hele generatie Filipijnse jongeren overtuigd van een alternatief narratief. Onderwijs, media en journalistiek konden daar maar beperkt tegenwicht aan bieden — mede doordat sociale media de dominante bron van nieuws zijn in de Filipijnen.
De normalisering van nepnieuws leidde tot:
- Ondergraving van historische waarheidsvinding
- Polarisatie tussen generaties (jongeren vs. oudere mensen met herinneringen aan het Marcos-regime)
- Het verlies van vertrouwen in traditionele media en instellingen
Wat zeggen waarnemers en journalisten?
- Rappler (onder leiding van Nobelprijswinnares Maria Ressa) rapporteerde over “grootse en systematische desinformatiecampagnes”.
- Internationaal onderzoek wees uit dat er sprake was van langdurige beïnvloedingsnetwerken met behulp van betaalde contentcreators.
- UNESCO en andere organisaties waarschuwden dat dit verkiezingsvoorbeeld een blauwdruk kan zijn voor andere landen.
Wat kunnen we hiervan leren?
1. Desinformatie is krachtig als het vroeg begint
De Marcos-campagne begon niet in 2022, maar al jaren eerder, met het zaaien van twijfel over bekende feiten.
2. Sociale media zijn beïnvloedbaar en moeilijk te reguleren
Platforms als Facebook, YouTube en TikTok speelden een centrale rol — zonder effectieve tegenmacht of moderatie.
3. Geschiedenis is kwetsbaar zonder onderwijs en mediawijsheid
Veel jongeren leerden niets over het Marcos-regime op school — of lazen alleen wat op sociale media voorbij kwam.
Kortom
| Onderdeel | Inhoud |
|---|---|
| Wat gebeurde er? | Digitale campagne herschreef geschiedenis rond Marcos-familie |
| Waarmee? | Nepnieuws, verdraaiing, framing, trollen en influencers |
| Gevolg? | Marcos Jr. werd overtuigend gekozen, ondanks omstreden verleden |
| Waarom belangrijk? | Toont hoe geschiedenis digitaal gemanipuleerd kan worden |
| Wat kun jij doen? | Feiten checken, bronnen vergelijken, mediawijs blijven |
Je wilt wat… échte geschiedenis, niet een herschreven verhaal in een Facebook-post.
🔗 Lees meer over desinformatie, framing en mediabewustzijn op www.jewiltwat.nl