Het klinkt als iets uit de middeleeuwen, maar in de 21e eeuw zijn er nog steeds mensen die geloven dat de aarde plat is. Volgens de zogeheten flat earthers is het idee van een bolvormige aarde een leugen van overheden, ruimtevaartorganisaties en wetenschappers. Maar waar komt deze theorie vandaan, waarom wordt hij nog steeds geloofd – en wat zegt de wetenschap?
Wat zeggen aanhangers van de platte-aarde-theorie?
Volgens platte-aarde-aanhangers:
- Is de aarde een platte schijf, vaak met Antarctica als ijsmuur langs de rand.
- Is de ruimte nep: raketten en satellieten zouden geënsceneerd zijn.
- Zijn foto’s van de aarde vanuit de ruimte vervalst.
- Zijn zwaartekracht, seizoenen en tijdszones verklaarbaar met alternatieve natuurkunde.
- Is de maanlanding in scène gezet, vaak genoemd in combinatie met NASA-scepsis.
Ze geloven dat er een grootschalig complot is van wetenschappers, piloten, ruimtevaartinstanties en regeringen die de ‘ware vorm’ van de aarde verborgen houden.
Waar komt deze theorie vandaan?
De platte-aarde-theorie is oud. In veel oude culturen (bijvoorbeeld Babylonisch, Chinees en middeleeuws Europees) werd aangenomen dat de aarde plat was, omdat men nog niet beschikte over astronomische kennis.
De moderne platte-aarde-beweging begon in de 19e eeuw met Samuel Rowbotham, die beweerde dat de aarde plat was en hiervoor pseudowetenschappelijke ‘bewijzen’ gaf. In de jaren ’50 werd de Flat Earth Society opgericht in de VS.
Rond 2015 kreeg de theorie een opleving via YouTube en social media, waar algoritmes video’s promootten die twijfel zaaiden over gevestigde wetenschap. Sindsdien is het een bekend fenomeen op internet geworden, met conferenties, documentaires en influencers die het gedachtegoed verspreiden.
Wat zegt de wetenschap?
De aarde is een bol. Punt. De bewijzen daarvoor zijn overweldigend:
- Zonsopkomst en zonsondergang verklaren zich alleen logisch op een bolvormige aarde.
- Schaduwen op verschillende plaatsen tonen aan dat de aarde gekromd is (zoals in het beroemde experiment van Eratosthenes, 3e eeuw v.C.).
- Schepen verdwijnen aan de horizon van onder naar boven, niet in z’n geheel.
- Satellieten tonen 24/7 livebeelden van een ronde aarde.
- De zwaartekracht zou op een platte schijf onmogelijk overal naar beneden trekken.
Zelfs platte-aarde-aanhangers die hun theorie proberen te bewijzen, slagen daar niet in. In de documentaire Behind the Curve (2018) blijkt een flat earther zélf per ongeluk aan te tonen dat de aarde wél rond is.
Waarom geloven mensen het tóch?
De platte-aarde-theorie is minder een rationele overtuiging dan een uiting van dieperliggende gevoelens:
- Wantrouwen in autoriteit: overheden, wetenschappers en media worden verdacht.
- Behoefte aan controle: complotten geven eenvoudige antwoorden op complexe vragen.
- Zin in ‘geheime kennis’: jezelf ‘wakker’ voelen geeft een gevoel van superioriteit.
- Online gemeenschap: YouTube, Facebook en Telegram zorgen voor onderlinge bevestiging.
Vaak is geloof in de platte aarde verbonden met andere complottheorieën zoals anti-vax, 5G, chemtrails of de Great Reset.
Gevolgen van deze overtuiging
Op het eerste gezicht lijkt het onschuldig. Maar het normaliseert wantrouwen in wetenschap en onderwijs, en versterkt radicalisering in bredere anti-wetenschappelijke of extremistische groepen. Bovendien worden mensen met een kritische maar rationele houding vaak over één kam geschoren met flat earthers – wat echte discussie belemmert.
Grap
De platte-aarde-theorie is geen grap of misverstand, maar een hardnekkige complottheorie gevoed door wantrouwen, online echo’s en een verlangen naar duidelijkheid. De aarde is bol, dat is op duizenden manieren bewezen; maar sommige mensen kiezen liever voor de illusie van een wereld die plat is, overzichtelijk, en waarin zij het ‘grote geheim’ kennen.
Maar ja, wie gelooft in complottheorieën, zal dit artikel waarschijnlijk ook wel weer zien als onderdeel van het complot.
