De term Big Tech klinkt misschien als iets uit een sciencefictionfilm, maar het is de dagelijkse realiteit van hoe het internet – en een groot deel van onze samenleving – wordt vormgegeven. Achter de apps en diensten die we dagelijks gebruiken, staan een handvol machtige bedrijven die in korte tijd zijn uitgegroeid tot digitale grootmachten met ongekende invloed. Maar wie zijn ze? Hoe zijn ze zo machtig geworden? En wat betekent dat voor onze privacy, keuzevrijheid en digitale autonomie?
Een korte geschiedenis van Big Tech
De opkomst van Big Tech begon eind jaren ’90 en kwam in een stroomversnelling vanaf de jaren 2000. Internet groeide explosief, smartphones maakten alles mobiel en digitaal gedrag werd steeds meer vastgelegd, geanalyseerd en gestuurd.
De grote vijf, ook wel de “GAFAM” genoemd:
- Google (nu: Alphabet) – begon als zoekmachine, werd datareus
- Apple – van hippe computerbouwer naar ecosysteemgigant
- Facebook (nu: Meta) – van sociaal netwerk naar advertentiemachine
- Amazon – van boekwinkel naar alleswinkel en cloudsupermacht
- Microsoft – begon eerder, maar groeide opnieuw hard via cloud en Office 365
Zij groeiden niet alleen door innovatie, maar ook door slimme overnames, eigen standaarden en… gebruikers die vaak geen alternatief zagen.
Big Tech en privacy: jij bent het product
Waar Big Tech ooit begon als handige tool voor consumenten, werd het verdienmodel al snel gebaseerd op iets anders: jouw data.
- Elke klik, locatie, zoekopdracht, foto en scroll wordt opgeslagen
- Advertentieplatforms worden gevoed met gedrag, voorkeuren en profielen
- Zelfs wie geen account heeft (denk aan WhatsApp of Google Fonts) kan ongewild gevolgd worden via trackers
De bekende uitspraak “If you’re not paying for the product, you are the product” werd een ongemakkelijke waarheid.
Hoewel veel van deze bedrijven zeggen dat ze privacy serieus nemen, blijkt in de praktijk dat transparantie vaak ontbreekt en gebruikers weinig controle hebben. De AVG (GDPR) in Europa zette daar een rem op, maar is vaak moeilijk handhaafbaar tegenover zulke enorme partijen.
Big Tech = Big Power
De invloed van Big Tech reikt ver:
- Ze bepalen hoe we zoeken, wat we zien, met wie we communiceren
- Ze beïnvloeden verkiezingen (denk aan de rol van Facebook bij Brexit of Trump)
- Ze hebben de macht om apps, gebruikers of zelfs staten te blokkeren
- Hun marktkapitalisatie is groter dan het BNP van veel landen
Dat betekent ook: democratische controle ontbreekt vaak. Ze zijn private ondernemingen, maar gedragen zich als wereldmachten.
Monopolie en dominantie
Hoewel Big Tech formeel geen “monopolies” zijn, hebben ze in de praktijk wel degelijk dominante posities:
- Google heeft >90% van de zoekmarkt
- Facebook en Instagram beheersen de sociale netwerken
- Amazon is veruit de grootste webwinkel én cloudprovider (AWS)
- Microsoft domineert met Office en Teams in het bedrijfsleven
- Apple beheert streng de toegang tot zijn ecosysteem
Door slimme integraties en “vendor lock-in” wordt overstappen lastig, waardoor concurrentie nauwelijks kans krijgt.
Wie vallen er nog meer onder Big Tech?
Naast de bekende GAFAM zijn er nog andere spelers die in de categorie vallen:
- TikTok / ByteDance – enorm bereik onder jongeren, met Chinees moederbedrijf
- Nvidia – cruciale speler in AI-hardware en datacentra
- Tencent – grootmacht in gaming, fintech en chatdiensten (WeChat)
- Palantir – dataverwerker met diepe overheidsrelaties
- Oracle, IBM, SAP – minder zichtbaar, maar essentieel in infrastructuur
De lijnen tussen software, hardware, overheid, cloud en surveillance vervagen.
Waarom dit zorgelijk is
De macht van Big Tech raakt aan fundamentele principes van:
- Democratie – wie bepaalt wat zichtbaar is of verboden wordt?
- Vrijheid – hoeveel keus heb je écht nog?
- Privacy – hoe worden jouw gegevens opgeslagen en gedeeld?
- Transparantie – zijn algoritmes te controleren?
- Soevereiniteit – wie heeft er toegang tot nationale of persoonlijke data?
Wat kunnen we doen?
Gelukkig zijn er alternatieven. Denk aan:
- Open source software (zoals Nextcloud, Jitsi Meet, LibreOffice )
- Privacyvriendelijke browsers (Firefox, Brave, Librewolf )
- Zoekmachines zonder tracking (DuckDuckGo, Startpage, Mojeek )
- Communicatietools zonder datagrabbers (Element, Signal, Tox )
Ook groeit het besef in Europa dat we moeten inzetten op digitale soevereiniteit: controle over onze eigen infrastructuur, software en data.
Reflectie
Big Tech heeft ons veel gebracht: gemak, innovatie, wereldwijde verbondenheid. Maar het is tijd voor kritische reflectie. Wat we nodig hebben is een gezondere digitale balans, waarin gebruikers niet alleen klant zijn — maar ook zeggenschap hebben.
Je wilt wat… meer controle, minder afhankelijkheid.
En dat begint bij weten wie Big Tech is — en welke alternatieven er zijn.
🔗 Lees verder op www.jewiltwat.nl voor concrete tips, tools en uitleg over digitale keuzes zonder datagrabbers.